Orientacja sportowa

Od XX wieku rozwój cywilizacji następuje w zawrotnym tempie. Osiągnięcia nauki i techniki, eliminują w coraz większym stopniu pracę ludzi i dają wielorakie możliwości zabawy i rozrywki. Stwarza to również wiele niebezpieczeństw. Do największych z nich należą zmniejszenie aktywności ruchowej społeczeństwa i coraz mniejszy kontakt ze środowiskiem naturalnym. Ciekawą formą aktywności fizycznej rozwiązującą te problemy jest orientacja sportowa. Pod tym szerokim pojęciem kryje się wiele dyscyplin, których wspólnym mianem jest połączenie wysiłku fizycznego i psychicznego, polegającego na orientacji w nieznanym terenie przy pomocy mapy. Kolebką biegu na orientację pierwszej sportowej formy orientacji jest Skandynawia. Pierwsze zawody odbyły się w norweskim mieście Bergen w 1897 roku (kraje skandynawskie stanowią do dziś światową czołówkę). Wcześniej w 1895 roku zostały rozegrane zawody wojskowe pomiędzy garnizonami ze Sztokholmu i Oslo. Pierwsze międzynarodowe zawody zostały zorganizowane w 1 932 roku w Norwegii pomiędzy reprezentacjami Szwecji i Norwegii. Od 21.05.1961 działa Międzynarodowa Federacja Orientacji Sportowej (IOF - International Orienteering Federation).

Stopniowy rozwój dyscypliny zwłaszcza po II wojnie światowej, doprowadził do znacznej jej popularności nie tylko w krajach skandynawskich (w Polsce od 1957 roku). Stopniowo pojawiały się inne dyscypliny orientacji sportowej: narciarski bieg na orientację, rowerowa jazda na orientację oraz orientacja na wózkach inwalidzkich dla osób niepełnosprawnych.

Pierwsze Międzynarodowe zawody w rowerowej Jeździe na Orientację zostały rozegrane w 1 999 roku i był to cykl imprez Pucharu Świata. Od 2002 roku rozgrywane są co roku Mistrzostwa Świata, a w 2006 roku po raz pierwszy w Polsce rozegrane zostały Mistrzostwa Europy. Polska jest organizatorem Mistrzostw Świata w 2008 roku w okolicach Ostródy. Będą to jednocześnie pierwsze Mistrzostwa Świata Juniorów w tej dyscyplinie sportu.

Polski Związek Orientacji Sportowej skupia reprezentantów różnych dyscyplin: biegu na orientację, rowerowej jazdy na orientację i narciarskiego biegu na orientację. Ponadto zawody na orientację rozgrywane są także w innych dyscyplinach np.: jazdy samochodowej, kajakowej, radioorientacji. Rozgrywanych jest także wiele imprez turystycznych stanowiących polską specjalność. W rajdach ekstremalnych nawigacja jest podstawą rozgrywania wielu innych konkurencji.

Rowerowa jazda na orientację

Jeżdżenie na rowerze górskim sprawia dużą przyjemność tym wszystkim, którzy lubią odkrywanie nieznanych wcześniej miejsc i mają ochotę zrelaksować się w wolne dni od pracy. Coraz większą popularnością cieszy się nowa dyscyplina sportu wykorzystująca jazdę na rowerze a mianowicie Rowerowa Jazda na Orientację, (skrót polski RJnO, angielski MTBO).

Zasady są proste. Chodzi o odnalezienie w wyznaczonej kolejności wszystkich punktów kontrolnych, zaznaczonych na mapie i ustawionych w terenie. Mapę otrzymuje się minutę przed startem. Wygrywa ten, kto ukończy zawody w najkrótszym czasie odnajdując wszystkie punkty kontrolne. O zwycięstwie w zawodach w RJnO decydują nie tylko silne nogi i znakomity balans na siodełku, ale również umiejętność precyzyjnej i szybkiej nawigacji. Największą przyjemnością i zaletą tej dyscypliny jest to, że uczymy się samodzielnego i szybkiego podejmowania decyzji oraz przestajemy się bać w trudnych sytuacjach. Na początku nie jest to takie łatwe, ale z czasem po kilku startach udaje się zauważyć pierwsze widoczne postępy. Dyscyplina ta uzmysławia nam jak ważne jest zachowanie spokoju i pełnej koncentracji podczas pokonywania trasy. Można to porównać do sytuacji, w której jedziemy samochodem i chcemy skorzystać z planu miasta. Często kierowca prosi siedzącego obok partnera, aby wskazał mu drogę do celu. Wielu z nas miało okazję przekonać się, że nie jest to takie proste. A co dopiero, kiedy musimy robić to sami jadąc na rowerze. Po każdych zawodach ich uczestnicy wspólnie analizują jak pokonali dane odcinki pomiędzy punktami kontrolnymi, który wariant pokonania trasy był najszybszy oraz pokazują gdzie popełnili błędy. Dziwią się dlaczego w tak prostym miejscu stracili tyle czasu aby dotrzeć do punktu kontrolnego. Punkt kontrolny PK to trójkątny biało czerwony lampion o wymiarach 30 x 30 cm z oznaczeniem kodowym, np. 34. W terenie każdy punkt kontrolny ma inne oznaczenie kodowe, które zawsze jest podane na mapie obok kolejnego numeru punktu na trasie, np. 3-45, 4-32 itd. Dla ułatwienia czytania mapy bardzo przydatny, a wręcz niezbędny podczas zawodów jest mapnik, który mocujemy na kierownicy i przez to stale mamy mapę przed oczyma. Mapnik jest obrotowy, o wymiarach przeważnie 30 x 30 cm i nie przeszkadza w jeździe rowerem, a dodatkowo od góry posiada folię chroniącą mapę przed deszczem. Taki mapnik jest też bardzo przydatny w czasie rodzinnych wycieczek rowerowych w góry czy za miasto. Mapa tutaj jest dość dobrze zabezpieczona i pozwala na bieżącą kontrolę drogi i miejsca naszego położenia. Czasami, szczególnie na początku, bardzo przydaje się kompas w celu zorientowania mapy i ustalenia kierunku w jakim mamy jechać. Doświadczeni zawodnicy praktycznie nie korzystają z kompasu podczas pokonywania trasy, ale zawsze mają go ze sobą, bo i najlepszym zdarza się zgubić w terenie. Kompas ułatwia wówczas zorientowanie mapy i podjęcie właściwej decyzji w jakim kierunku musimy dalej jechać.

W RJnO zawodnicy podzieleni są na kategorie za względu na płeć, wiek oraz umiejętności. Pozwala to na dokonanie wyboru przez osoby początkujące łatwiejszych i krótszych tras do przejechania w rozpoczynającej swoją przygodę z rowerową jazdą na orientację. Na uwagę zasługuje kategoria rodzinna - open R, w której cała rodzina wspólnie może wyruszyć na trasę. Zawody rozgrywane są na różnych dystansach: sprinterskim, średnim, klasycznym i długodystansowym. W zależności od kategorii wiekowej oraz dystansu długość trasy waha się od 3 do 60 km.

Najważniejszym elementem podczas zawodów jest mapa. Mapy bardzo dokładne przedstawiają sieć dróg. Najczęściej spotykane skale to: 1:10 000, 1:15 000 lub 1:20 000, czyli 1 cm na mapie to odpowiednio: 1 00 m, 1 50 m lub 200 m w terenie. Drogi na mapach są sklasyfikowane pod względem prędkości poruszania się po nich oraz ich szerokości w terenie. Jest to w sumie 6 znaków. Dodatkowo na mapie kolorem białym i jasno zielonym zaznaczony jest las, żółtym teren otwarty, niebieskim woda, brązowym (warstwice) ukształtowanie terenu, szarym teren prywatny, zgniłozielonym zabudowania, czerwonym przeszkody na drodze (złamane drzewo, szlaban w lesie), czerwone krzyżyki na drodze oznaczają zakaz jazdy po niej.

Przed każdym startem na zawodach zawsze można uzyskać cenne wskazówki oraz wyjaśnienia od organizatora. Jednak, żadna teoria nie pozwoli tak zapoznać się z dyscypliną jak bezpośredni udział w zawodach, czyli praktyka, do czego gorąco zachęcam.

Mapy do rowerowych zawodów na orientację wykonuje się w oparciu o normy dla map do rowerowej jazdy na orientację. Ze względu na fakt, że dyscyplina jest rozgrywana na arenie międzynarodowej zaledwie od 10 lat, normy na mapy ulegają jeszcze modyfikacjom i dlatego najnowsze przepisy dostępne są na stronach internetowych: PZOS - http://www.orienteering.org.pl, komisji rowerowej - http://www.mtbo.pl, lub Międzynarodowej Federacji Orientacji Sportowej IOF - http://www.orienteering.org

Treść mapy

Rowerowa jazda na orientację wykorzystuje bogatą sieć dróg i ścieżek. A zatem musi być spełniony podstawowy warunek, aby występowała różnorodność wyboru wariantów łącznie z oceną różnic wysokości. Oczywiste jest, że najważniejsze na mapie jest przejrzyste i jednoznaczne zaznaczenie tych obiektów. Czytelność mapy musi być dostosowana do jazdy na rowerze z dużą prędkością. Oznacza to, że na mapie można pominąć większość detali znajdujących się poza drożnią, tak aby wyeksponować sieć dróg i ścieżek i uprościć obraz ukształtowania terenu. Tylko te detale, które wpływają na wybór wariantu oraz nawigację i precyzyjną orientację, muszą być pokazane na mapie.

W celu zapewnienia równości szans w wyborze wariantów, na mapach wprowadzono dodatkowe symbole opisujące jakość i szerokość dróg i ścieżek.

Skala i wielkość mapy

Skala map do rowerowych zawodów na orientację znajduje się w przedziale od 1:5 000 do 1:20 000. Mapy w skali 1:5 000 -1:10 000 stosuję się podczas rozgrywania zawodów na dystansie sprinterskim, mapy o skali 1:10 000 -1:15 000 stosuję się podczas rozgrywania zawodów na dystansie średnim oraz podczas zawodów sztafetowych, mapy o skali 1:15 000 - 1:20 000 stosuje się podczas rozgrywania zawodów na dystansie klasycznym oraz długim. Należy dążyć do tego, aby wielkość arkusza mapy nie przekraczała rozmiaru 30 x 30 cm. Wynika to z faktu rozmiaru mapnika, którym posługuje się zawodnik podczas zawodów. Można do niego włożyć bez konieczności późniejszego wyjmowania i przekładania mapę o wymiarach maksymalnie 30 x 30 cm.

Niezależnie od skali wydawanej mapy grubość i wielkość linii, liniowych rastrów i symboli wykreślonych na mapie powinna być taka, jak podano w normach dla map w skali 1:1 5 000. Jest to szczególnie ważne, ponieważ grubości linii dróg i ścieżek zawierają istotne informacje o ich klasyfikacji.

We wszystkich zawodach znajdujących się w Centralnym Terminarzu Imprez oraz zawodach Regionalnych zaliczanych do klasyfikacji rankingu stosuje się podczas ich rozgrywania specjalistyczne mapy do Rowerowej Jazdy na Orientację.

Podczas organizowania treningów lub zawodów mniejszej rangi dopuszcza się stosowanie innych rodzajów map takich jak np:

•    mapy do biegów na orientację,
•    mapy turystyczne,
•    mapy geodezyjne.

Cięcie warstwicowe

Cięcie warstwicowe dla map do rowerowej jazdy na orientację wynosi w zależności od charakteru terenu od 2,5 do 1 0 m.
Uwaga! Na całej powierzchni mapy musi być używane takie same cięcie warstwicowe.

Klasyfikacja dróg i ścieżek rowerowych

Rowerowe zawody na orientację wymagają sklasyfikowania dróg i traktów rowerowych według dwóch parametrów: a) szybkości (w znaczeniu, jaka „jazda" jest możliwa daną drogą) oraz b) szerokości. Ma to istotne znaczenie przy wyborze wariantu - zawodnik na podstawie tych informacji może określić, który wariant dojazdu do punktu kontrolnego jest najlepszy (czyli zwykle najszybszy).

Rodzaje dróg podczas rowerowych zawodów na orientację.

Drogi, na których ustawiamy punkty kontrolne powinny zapewniać możliwość jazdy po nich na rowerze oraz bezpieczeństwo dla uczestników zawodów.

Wszystkie niebezpieczne miejsca występujące na drodze /szlaban, rów/ na mapie muszą być zaznaczone czerwoną kreską biegnącą prostopadle do drogi. Czerwonymi krzyżykami oznakowane na mapie są drogi, na których obowiązuje zakaz poruszania się przez zawodników.

Kreślenie tras na mapach

Trasy na mapie kreślimy komputerowo lub ręcznie. Średnica kółka oznaczającego punkt kontrolny wynosi 5-6 mm, start trójkąt równoramienny o wymiarach 7x7x7 mm z wierzchołkiem zwróconym ku pierwszemu punktowi kontrolnemu, meta dwa współśrodkowe kółka o średnicy 5 i 7 mm. Numery i kody punktów przy poszczególnych punktach, wysokość cyfr 8-9 mm, według kolejności od 1-30. Kody punktów mogą rozpoczynać się od 31, ilość punktów kontrolnych na trasie zależna jest od dystansu oraz kategorii wiekowej.

Na naszym przykładzie, obok punktu umieszczono kod 1 - 37 co oznacza, że jest to pierwszy punkt na trasie, a jego kod to 37.

Obecnie najbardziej popularną metodą jest drukowanie tras od razu z mapą na drukarce laserowej. Daje to bardzo duże możliwości organizatorowi zawodów i jest bardzo prostą i najtańszą metoda przygotowania map z trasami na zawody.

Rowerowe zawody na orientację są dyscypliną sportu, w której zawodnik posługując się mapą z naniesioną siecią dróg i ścieżek, wykorzystuje własne umiejętności nawigacyjne i fizyczne do przejechania trasy wyznaczonej przez punkty kontrolne. Zawodnik na trasie musi w każdym momencie pozostawać w kontakcie z rowerem. Nie dopuszcza się pozostawienia roweru w terenie i pokonywania trasy pieszo. Można pokonywać odcinki trasy na piechotę, ale zawsze zawodnik musi mieć ze sobą rower, na którym wystartował. W Polsce dopuszcza się jeżdżenie rowerem przez las oraz tereny nie zakazane na mapie /teren zakazany zaznaczony jest na mapie kolorem czerwonym/. O kolejności w poszczególnych kategoriach wiekowych decyduje lepszy czas pokonania trasy przez zawodnika.

Rodzaje i formy zawodów:

•    zawody na dystansie sprinterskim

•    zawody na dystansie średnim

•    zawody na dystansie klasycznym

•    zawody na dystansie długim

•    zawody sztafetowe

Rowerowe zawody na orientację są rozgrywane w porze dziennej ze startem indywidualnym lub masowym. Ze względu na masowość tego sportu trudno jest zbudować jedną trasę dla wszystkich: dla wyczynowców i początkujących. Dlatego w obrębie danej kategorii wiekowej stosuje się podział na klasy: A i B. Klasa A jest przeznaczona dla zawodników wyczynowych (jest dłuższa i trudniejsza), klasa B przeznaczona jest dla początkujących. W zawodach międzynarodowych często organizowana jest w kategorii K/M-21 klasa E (skrót od Elitarna) trudniejsza niż klasa A. W Polsce na razie nie ma podziału na klasy A i B, jest on planowany do wprowadzenia od 2009 roku.

Zasady o zakwalikowaniu do danej kategorii wiekowej porządkują Regulaminy Sportowe w Rowerowej Jeździe na Orientację, co roku wydawane przez PZOS, dostępne na stronach internetowych: PZOS http://www.orienteering.org.pl oraz komisji rowerowej - http://www.mtbo.pl

Kategorie wiekowe

Podział na kategorie jest przyjęty według wieku i płci zawodnika,  i przedstawia się następująco:

ZAWODY INDYWIDUALNE, K- kobiety, M - mężczyźni

•    K/M - 12 Dzieci w wieku do 1 2 lat,
•    K/M-14 Młodzicy w wieku 13-14 lat,
•    K/M - 17 Juniorzy w wieku 1 5-1 7 lat,
•    K/M - 20 Młodzieżowcy w wieku 1 8-20 lat,
•    K/M - 21 Seniorzy w wieku 21 -39 lat,
•    K/M-40 Weterani w wieku 40-49 lat,
•    K/M - 50 Weterani w wieku 50-59 lat,
•    K/M - 60 Weterani w wieku 60-69 lat,
•    K/M - 70 Weterani w wieku powyżej 70 lat.

Ze względów popularyzacyjnych i szkoleniowych stosuje się także podczas zawodów kategorie OTWARTE:

•    Open K dla kobiet,
•    Open M dla mężczyzn,
•    Open R dla rodzin i dzieci startujących razem z opiekunem w jednym zespole.

ZAWODY SZTAFETOWE, K- kobiety, M - mężczyźni

•    KM, MM - Młodzicy w wieku do 14 lat,
•    KJ, MJ-Juniorzy w wieku 15-20 lat,
•    K, M - Seniorzy w wieku do 21-39 lat,
•    KW, MW - Weterani w wieku powyżej 40 lat.

Zawodnicy w każdej kategorii wiekowej startują indywidualnie z takim samym odstępem czasowym pomiędzy sobą (interwał). Interwał startowy na dystansie sprinterskim wynosi od 1 do 3 minut, na pozostałych dystansach od 2 do 6 minut. Interwał starowy dla poszczególnych kategorii wiekowych uzależniony jest od ilości startujących zawodników. Należy dążyć do tego, aby podczas zawodów start trwał nie dłużej niż trzy godziny.

Długości tras podczas zawodów w rowerowej jeździe na orientację

Długości tras podawane są według optymalnego wariantu przejazdu pomiędzy poszczególnymi punktami kontrolnymi. W praktyce oznacza, to, że organizator zawodów powinien dokonać pomiaru długości tras (dla poszczególnych kategorii wiekowych) po drogach i ścieżkach (drożnia) występujących pomiędzy kolejnymi punktami kontrolnymi na trasie, umożliwiającymi jak najszybsze pokonanie przez zawodnika danego odcinka trasy. Rzeczywista długość trasy pokonanej przez zawodnika zależy od indywidualnego wyboru wariantów pomiędzy poszczególnymi punktami kontrolnymi oraz od ilości popełnionych błędów i często może być o wiele dłuższa od tej, jaką organizator podał w komunikacie technicznym zawodów. Ze względu na różnorodność terenu, w jakim są rozgrywane zawody, określając dystans dla danej kategorii szacuje się czas przejazdu trasy (w terenie płaskim w tym samym czasie przejedziemy dłuższy odcinek niż w górach). W ten sposób wysiłek włożony przez zawodnika w zawodach rozgrywanych w innych warunkach terenowych będzie zbliżony. W regulaminach sportowych dla danego dystansu, w poszczególnych kategoriach wiekowych podano przewidywany czas pokonania trasy przez najlepszego zawodnika.

Poniższe tabele przedstawiają przewidywane czasy zwycięzców w poszczególnych kategoriach wiekowych na wszystkich rodzajach dystansów rozgrywanych w RJnO z podziałem na kobiety (K) i mężczyzn (M).

Tabela1. Przewidywane czasy zwycięzcy na poszczególnych dystansach z podziałem na kategorie wiekowe dla kobiet.

Tabela 2. Przewidywane czasy zwycięzcy na poszczególnych  dystansach z podziałem na kategorie wiekowe dla mężczyzn.

Jak widzimy dla kategorii najmłodszych K/M-12 oraz K/M-14 czasy zwycięzcy są praktycznie z wyjątkiem zawodów na długim dystansie takie same, ale długości tras powinny być krótsze dla kategorii K/M-12. Wynika, to z faktu, iż najmłodsi zawodnicy nie mają jeszcze takiego doświadczenia jak ich starsi rówieśnicy i na pokonanie znacznie krótszej trasy potrzebują więcej czasu. Zakresy w przedziale czasowym zwycięzcy w poszczególnych kategoriach wiekowych są w tym celu, aby organizator zawodów stosował ich górną granicę podczas rozgrywania zawodów jedno, dwu lub trzy dniowych, a dolną podczas organizacji zawodów trwających powyżej trzech dni.

W tabelkach czasów zwycięzcy w poszczególnych kategorii wiekowych nie podano parametrów dla kategorii otwartych - Open K dla kobiet, Open M dla mężczyzn oraz Open - R rodzinnych. W tych kategoriach wiekowych czas zwycięzcy na poszczególnych dystansach kształtuje się następująco:

•    Open K (kobiety) - jest równoważny do czasu w kategorii M-14
•    Open M (mężczyźni) -jest równoważny do czasu w kategorii K-17
•    Open R (trasa rodzinna) - jest równoważny do czasu w kategorii K/M-12

WYPOSAŻENIE ZAWODNIKA

Wyposażenie zawodnika biorącego udział w rowerowych zawodach na orientację

Rower górski.

Każdy rower górski musi spełniać następujące kryteria:
•    sprawny technicznie,
•    minimalna szerokość opon 1,5",
•    dwa niezależnie nawzajem działające układy hamulcowe (przód i tył).

Wyposażenie zawodnika.

•    Karta startowa lub chip do potwierdzania obecności na punkcie kontrolnym - obowiązkowa na stałe musi być przymocowane do roweru. Najlepiej do tego celu jest użyć zapinkę do Skipasa.
•   Zawodnik powinien nosić numer startowy w miejscu wskazanym przez organizatora zawodów (z przodu roweru na kierownicy).
•    Każdy zawodnik startujący w zawodach rowerowych obowiązkowo musi posiadać kask sztywny.
•    Odpowiedni rower umożliwiający pokonanie trasy w terenie, odpowiadający wymogom technicznym stawianym w przepisach rowerowych zawodów na orientację.
•   Zawodnik może ze sobą zabrać narzędzia niezbędne do ewentualnej naprawy powstałego podczas pokonywania trasy defektu roweru np. wymiana gumy, dokręcenie hamulców, skuwacz do łańcucha, itp.
•   W miarę możliwości każdy zawodnik powinien być wyposażony w mapnik oraz kompas. Rowerowy  prędkościomierz,   odległościomierz,   sport  tester,   okulary,   napoje   i  wyżywienie w zależności od dystansu, jaki ma do pokonania.
Zapinka do karnetu narciarskiego Skipas -Zaletą jej działania jest możliwość umocowania chipa lub karty startowej do zapinki przyczepionej do żyłki o długości ok. 70 cm. Po każdorazowym puszczeniu zapinki żyłka jest samoczynnie wciągana do urządzenia, co chroni ją przed zaplątaniem. Koszt zapinki jest stosunkowo niski i wynosi od 3,00 - 5,00 PLN.

Wyposażenie punktu kontrolneg

Punkty kontrolne znajdują się zawsze na drogach i ścieżkach. Na   każdym   punkcie  kontrolnym  znajdują  się trzy  podstawowe  elementy wyposażenia  :

1.   Specjalny biało-pomarańczowy, dobrze widoczny lampion. Dzięki niemu zawodnik nie musi specjalnie szukać punktu, co eliminuje przypadkowość w tym sporcie.
2.   Numer punktu kontrolnego, który pozwala zawodnikowi upewnić się, czy trafił we właściwe miejsce.
3.   Przyrząd służący do potwierdzenia obecności na punkcie na karcie startowej. Zwykle jest to „perforator" - kasownik dziurkujący kartę, ale  obecnie  coraz   częściej   stosuje  się  systemy  elektroniczne do potwierdzania (Sport-ident).

Punkt kontrolny umieszczony jest na wysokości 1.5 m od ziemi, może on być zawieszony na sznurku, lub na stojaku z perforatorem lub systemem elektronicznym do potwierdzenia obecności zawodnika na danym punkcie kontrolnym. Punkt kontrolny powinien być usytuowany w takim miejscu, aby dawać możliwość potwierdzenia go jednocześnie przez kilku zawodników, musi być odpowiednia przestrzeń wokół punktu umożliwiająca ewentualne zawrócenie z niego w drugą stronę. Podczas zawodów rowerowych zawodnik powinien mieć dostęp do potwierdzenia punktu bez konieczności schodzenia z roweru. Najpóźniej na 30 minut przed startem organizator powinien ustawić modelowy punkt kontrolny taki sam jak w lesie w celu możliwości zapoznania się z nim przez zawodników (sposób potwierdzania). Na wszystkich zawodach Centralnego Terminarza Zawodów organizator zobowiązany jest do stosowania elektronicznego systemu pomiaru obecności zawodnika na punkcie kontrolnym (Sport-ldent).

Start

Start może być interwałowy albo masowy. Minimalny interwał pomiędzy zawodnikami w zależności od dystansu, jaki ma do pokonania wynosi od 1 do 6 minut. Droga na starcie musi mieć szerokość minimum 2-3 metrów tak, aby zawodnicy z poszczególnych kategorii wiekowych mogli swobodnie stać obok siebie.

Zawodnik powinien otrzymać mapę na minutę przed startem w celu umożliwienia wsadzenia jej do mapnika. Mapy na starcie powinny być umieszczone w koszykach, na których podana jest kategoria wiekowa - zawodnik sam bierze swoją mapę na starcie z odpowiedniego koszyka, Należy dążyć do tego, aby koszyki, w których znajdują się mapy były na stoliku na wysokości około 1-1,3 m od ziemi. Ułatwia, to znacznie pobieranie map zawodnikom oraz obsłudze startu pozwala właściwie kontrolować ten proces. ZA POBRANIE WŁAŚCIWEJ MAPY ODPOWIEDZIALNY JEST ZAWODNIK.

Podczas startu masowego ustawiamy zawodników /grupując ich w poszczególne kategorie wiekowe/ około 4-5 minut przed startem i kładziemy im mapy na mapniku treścią do dołu - tak, aby nie widzieli trasy, jaką mają do pokonania. Zawodnicy wkładają mapy do mapnika i rozpoczynają pokonywanie trasy w momencie usłyszenia sygnału start wydanego przez Sędziego Głównego zawodów. Osoby niestosujące się do tych zasad i próbujące przed sygnałem startu zobaczyć trasę na mapie są dyskwalifikowane.

Start masowy występuje zawsze podczas zawodów sztafetowych i wówczas zawodnicy drugich i trzecich zmian sami pobierają swoją mapę w sposób wskazany przez organizatora zawodów w komunikacie technicznym. Przeważnie wygląda, to w ten sposób, że zawodnik kończący pierwszą zmianę pokazuje się wszystkim na punkcie widokowym usytuowanym w pobliżu miejsca startu i mety i ma do odnalezienia i potwierdzenia w terenie 2-3 punkty kontrolne usytuowane w pobliżu mety. Czas, jaki jest mu do tego potrzebny nie powinien być dłuższy niż 3-7 minut. Wówczas partner z drugiej zmiany ma czas, aby ustawić się w strefie zmian, gdzie oczekuje na swojego partnera. Zmiana odbywa się poprzez dotknięcie ręką i wówczas zawodnik pobiera sam swoją mapę, która jest oznakowana numerem startowym, jaki posiada na swoim rowerze. W przypadku pobrania przez zawodnika nie swojej mapy- następuje dyskwalifikacja całego zespołu sztafetowego. Kolejne zmiany wykonują te same czynności na starcie.

W przypadku organizacji startu masowego na dystansie średnim, klasycznym i długim zawodnicy otrzymują mapy w sposób wymieniony powyżej /start masowy/ i w zależności od informacji podanej w komunikacie technicznym mają do pokonania w terenie dwie lub trzy pętle. Każda pętla jest wykreślona na oddzielnej mapie i w zależności od ich ilości zawodnik na starcie otrzymuje dwie lub trzy mapy spięte w kolejności, w jakiej zawodnik musi pokonać całą trasę. Po pokonaniu pierwszej pętli zawodnik po podbiciu ostatniego punktu kontrolnego sam dokonuje zmiany mapy (dostał cały komplet na starcie) i pokonuje kolejną pętle w terenie, aż do pokonania całej trasy i wówczas dopiero po potwierdzeniu ostatniego punktu kontrolnego mija linię mety.

Pokonanie trasy i potwierdzenie punktów

Zawodnik musi pokonać trasę według kolejności wynikającej z naniesienia punktów kontrolnych na mapę przez organizatora zawodów.

Potwierdzenie obecności na punkcie kontrolnym zawodnik dokonuje na karcie startowej, lub chipa przy pomocy systemu elektronicznego Sport-ldent, udostępnionego przez organizatora zawodów.

Zawodnik może pokonywać dystans po drogach naniesionych na mapę, a w przypadku pokonywania dystansu na przełaj przez las w zależności od oceny sytuacji, może to robić jadąc na rowerze, albo prowadząc go lub niosąc. Zawodnicy są zobowiązani do przestrzegania podczas zawodów przepisów zasad ruchu drogowego. W Polsce obowiązuje ruch prawostronny. Podczas pokonywania skrzyżowań należy ustąpić pierwszeństwa osobie nadjeżdżającej z prawej strony. Zawodnik jadący wolniej powinien pozwolić dać się wyprzedzić jadącemu szybciej. Po potwierdzeniu obecności na punkcie kontrolnym zawodnik powinien od razu od niego odjechać by ułatwić dostęp do PK innym uczestnikom zawodów.

Meta

Organizator musi zapewnić bezpieczny dojazd do mety. Droga dojazdu do mety musi być szerokości minimum 2-3 metrów. Pomiar czasu zawodnika dokonywany jest na linii wyznaczonej przez napis meta. Pomiar czasu w przypadku stosowania systemu elektronicznego Sport-ldent odbywa się poprzez fakt, że zawodnik potwierdza minięcie linii mety w ten sam sposób, w jaki potwierdzał wszystkie punkty kontrolne na trasie. W przypadku rozgrywania zawodów na kartach startowych pomiaru czasu na mapie dokonuje zespół sędziowski. Odbywa się to w ten sposób, że na linii mety znajdują się dwie osoby, które zapisują do ponumerowanego /od 1-200 w zależności od ilości startujących/ formularza czas minięcia linii mety przez zawodnika w następujący sposób minuty i sekundy np. 72:35. W odległości około 5-8 metrów od linii mety znajdują się kolejni sędziowie, którzy ustawiają zawodników w kanale w takiej kolejności jak minęli linię mety i na końcu stoją sędziowie, którzy odbierają zawodnikom karty startowe wpisując na nich wodoodpornym flamastrem kolejno numery od 1. Wskazane jest, aby osoba wpisująca na kartach startowych numery, co jakiś czas komunikowała się z sędzią zapisującym czas zawodników w celu kontroli zgodności ilości osób, które oddały karty startowe z ilością wpisaną w formularzu z czasami zawodników. W okolicach mety powinien znajdować się punkt pierwszej pomocy lekarskiej.

Wybór wariantu

Wybór wariantu pomiędzy poszczególnymi punktami kontrolnymi podczas pokonywania danej trasy jest najbardziej złożonym elementem jaki musi opanować zawodnik. Nie ma zawodnika, który podczas pokonywania trasy nie zrobiłby błędu na którymś z odcinków pomiędzy punktami kontrolnymi. Czynność ta jest opanowywana przez cały czas poprzez analizę czasów przejazdu i porównaniu wariantów jej pokonania przez poszczególnych zawodników. Doskonale analizę tych czynności umożliwia stosowanie elektronicznego pomiaru czasu Sport-ldent oraz wyrysowanie przez zawodników wariantów przejazdu. Śmiało można stwierdzić, że wybór wariantu w rowerowej jeździe na orientację jest tak samo ważną czynnością jak dobra jazda na rowerze. Bez odpowiedniego wytrenowania i połączenia ze sobą tych dwóch elementów zawodnik nie ma co marzyć o światowych wynikach. Wybór wariantu jest najciekawszym elementem w tej dyscyplinie sportu odróżniającym ją od innych dyscyplin rowerowych.

Skrzyżowania w rowerowej jeździe na orientację:

Zwykle spotyka się trzy rodzaje skrzyżowań ścieżek :

1)  Skrzyżowania typu T
Jedna ścieżka biegnie prosto, druga skręca.
Występują dwie możliwości, łatwo jest przez pomyłkę nie zauważyć skrzyżowania i pojechać prosto.

2)  Skrzyżowania typu X
Dwie proste ścieżki.
Łatwo jest popełnić błąd podobny jak w typie T.

3)  Skrzyżowania typu Y
Najłatwiejsze.
Trudno je ominąć: zawsze trzeba skręcić.

Wybór najlepszej drogi

Wybierając najlepszą drogę trzeba kierować się wieloma czynnikami. Kierowanie się jednym z nich jest całkiem łatwe jednak analizowanie wszystkich może być bardzo trudne. Ponadto każdy popełniony błąd może kosztować stratę kilkudziesięciu sekund lub nawet kilku minut

Długość drogi

Wybór jest prosty - najkrótsza trasa zaznaczona jest na czerwono.

Ten sam przykład uwzględniający klasyfikację dróg. Najszybszy wariant nie jest najkrótszy.

Różnice wysokości (przewyższenia)

Gdy uwzględnimy również rzeźbę terenu wariant będzie jeszcze inny. Pierwsze dwa przejazdy były krótsze, ale jadąc nimi musimy wjechać na szczyt wzgórza, by potem zjechać w dół. Jest to dodatkowy wysiłek i strata czasu.

Na czerwono zaznaczono dwie możliwości pokonania drogi między punktami. Optymalna jest trasa południowa. Północna jest krótsza, ale wymaga dwóch podjazdów i jazdy po drogach gorszej jakości.

W tym przypadku teren jest piaski, przy wyborze wariantu bierzemy pod uwagę tylko klasyfikację dróg i długość jazdy. Warianty A i B są krótsze (ok. 1 400 i 1 500 m), jednak duża część tych przejazdów odbywa się po drogach ztej jakości - wąskich i o gorszej nawierzchni. Wariant C, chociaż dtugi - ok. 2 km, przebiega w potowie po drodze asfaltowej, pozostała część po dobrych drogach.

Jak widać, sprawa nie jest bardzo tatwa, a w trakcie zawodów może się okazać bardzo trudna. Duża prędkość jazdy, konieczność panowania nad rowerem, powoduje, że mapę czyta się z dużym wysiłkiem i bardzo łatwo jest popełnić błąd. Przy popełnieniu błędu ważne jest, aby jak najszybciej odnaleźć miejsce, gdzie się znajdujemy i od niego kontynuować dalsze pokonywanie trasy we właściwym kierunku.

Zestawienie wyników z trasy na dystansie średnim podczas zawodów Rankingu Światowego w Nowej Kaletce w dn. 19. 07. 2007. Na mapie (str. 37) narysowane są warianty pokonania tej trasy przez trzech zawodników. Jak widzimy z analizy międzyczasów pomiędzy poszczególnymi odcinkami trasy Maxim Zhurkin z Rosji, tylko na czterech odcinkach całej trasy uzyskał najlepsze rezultaty spośród całej stawki zawodników (1 *), jednak od piątego punktu kontrolnego jechał na tyle równo i dobrze, że nie oddał prowadzenia już do końca wyścigu.

Podczas zawodów sztafetowych należy używać map w skali 1:10 000 lub 1:15 000. O zastosowaniu na mapie danej skali decyduje charakter terenu, na którym są organizowane zawody. Gdy występuje duża ilość dróg wówczas powinno się użyć mapy w skali 1:10 000 w celu zwiększenia czytelności mapy przez zawodnika w trakcie pokonywania trasy.

Czas zwycięzcy podczas zawodów sztafetowych w poszczególnych kategoriach wiekowych (tabela 1 i 2) wynosi w zależności od kategorii 20-55 minut jazdy przez jednego zawodnika. Charakterystyka tych tras odpowiada wymaganiom stawianym opisanym w tym rozdziale trasom na dystansie średnim.

Zawody sztafetowe rozgrywane są w zespołach 2-3 osobowych, w zależności od rangi imprezy. Podczas imprez mistrzowskich zawsze są to trzy zmiany. Budowa tras podczas tych zawodów nie jest skomplikowana i elementami jakie odróżniają ten dystans od pozostałych są:

•    start masowy pierwszych zmian w poszczególnych kategoriach wiekowych;
•    na trasie występuje wiele rozbić pomiędzy poszczególnymi punktami kontrolnymi, dzięki czemu jest dużo różnych wariantów i zawodnicy muszą pokonywać dystans samodzielnie pomimo częstego kontaktu wzrokowego z innymi konkurentami ze swojej kategorii wiekowej;
•    zawodnicy kolejnych zmian wyruszają na trasę po powrocie na linię mety swego partnera i dokonuje się to w strefie zmian wyznaczonej przez organizatora zawodów poprzez dotknięcie się zawodników;
•    zwycięża ten zespół, którego zawodnicy pokonają jako pierwsi wszystkie zmiany i potwierdzą właściwe punkty kontrolne.

Występuje kilka systemów budowy tras podczas zawodów sztafetowych - organizator ma obowiązek poinformowania w komunikacie technicznym uczestników zawodów jaki system został zastosowany. Organizator budując trasy dąży do tego, by zawodnicy pomimo startu masowego pokonywali dystans samodzielnie, stąd specyficzna budowa tras polegająca na możliwości budowy różnych wariantów trasy dla indywidualnych zawodników, składających się w sumie na takie same trasy dla sztafet.

Zawodnicy startują na tylu trasach ile jest zmian (na rysunku 3 zmiany  i  3   warianty). Każda zmiana sztafety jedzie swoją trasą. Ten system stwarza najmniejszą ilość wriantów

W systemie Farsta trasa zbudowana jest z tzw. „rozbić" i „punktów węzłowych". W rozbiciach jest tyle punktów ile zmian każda zmiana ma „swój" PK. Czasem budowniczy tras z różnych względów buduje rozbicie z mniejszej ilości PK (PK nr 5 na rysunku), wtedy jeden z punktów występuje w kilku zmianach. Trasa zbudowana jak na rysunku daje możliwość zbudowania 18 indywidualnych przejazdów. Na rozbiciach możemy postawić więcej niż 1 PK, zawodnik może jechać przez 2,3 i więcej kolejnych PK zanim znowu będzie miał PK węzłowy - zależy to od inwencji budowniczego.

System Vannas to modyfikacja systemu Motała,poprzez podział trasy na dwie lub więcej części przechodzących przez wspólny PK (punkt węzłowy), uzyskujemy znacznie większą ilość wariantów pokonania trasy. Na schemacie w połowie trasy występuje punkt węzłowy, po którym zawodnicy z danego wariantu pierwszej połowy rozjeżdżają się na 3 różne warianty (rozbicie). Mamy tu dwa rozbicia, co daje nam 9 wariantów tras indywidualnych.

Ilość wariantów pokonania trasy jest zależna od ilości występujących rozbić na trasie:

•    4 rozbicia po dwa PK w rozbiciu występujące bezpośrednio po punkcie węzłowym = 2    =16 wariantów (stosujemy dla sztafet dwuzmianowych),
•    3 rozbicia po trzy PK w rozbiciu występujące bezpośrednio po punkcie węzłowym = 3   = 27 wariantów (stosujemy dla sztafet trzyzmianowych).

Start jest także punktem węzłowym. Na rozbiciach możemy postawić więcej niż 1 PK, zawodnik może jechać przez 2,3 i więcej kolejnych PK zanim znowu będzie miał PK węzłowy - zależy to od inwencji budowniczego tras.

Najczęściej stosowanym systemem jest system Farsta. Analizując powyższe rysunki łatwo zauważyć, że dla tej samej ilości PK na indywidualnej trasie system Farsta wymaga postawienia najmniejszej ilości PK w terenie, daje jednocześnie największą ilość wariantów.

Mapa zawodów sztafetowych.
Zastosowano system Farsta, dwa rozbicia na trasie po 3 PK
dają w sumie 9 wariantów tras indywidualnych.

Budowa tras na zawody indywidualne start masowy.

Start masowy podczas zawodów indywidualnych jest możliwy dzięki zastosowaniu systemu Vannas (opis str. 22) budowy tras pod nazwą jednoosobowa sztafeta (one man relay). Zastosowanie tego systemu powoduje, że wszyscy zawodnicy pokonują w efekcie ten sam dystans i te same odcinki pomiędzy poszczególnymi punktami kontrolnymi, ale w różnej kolejności. Najczęściej buduje się trasy oparte na pokonaniu przez zawodników dwóch lub trzech pętli i ich ilość jaką zastosuje organizator jest uzależniona od liczby zawodników zgłoszonych w poszczególnych kategoriach wiekowych. Gdy w jednej kategorii wiekowej startuje mniej niż 50-60 osób z powodzeniem wystarcza zbudować trasy w oparciu o dwie pętle, przy większej ilości zgłoszonych zawodników ciekawsze jest zastosowanie trzech pętli. Najważniejszym elementem przy projektowaniu tego rodzaju tras jest zastosowanie odpowiedniej ilości punktów węzłowych. Punkt węzłowy to taki, który występuje na każdej pętli podczas pokonywania trasy. Pomiędzy punktami węzłowymi występują rozbicia. Ważne jest, aby punkty kontrolne występujące w rozbiciach były w znacznej odległości od siebie. Dzięki temu uzyskujemy efekt w postaci różnych wariantów pokonania trasy przez zawodnika. Przykładowa mapka z zawodów ze startu masowego pokazuje sposób budowy tras - bardzo istotnym elementem jest, aby ze startu na pierwszy punkt kontrolny był stosunkowo długi przejazd. Ilość punktów kontrolnych pomiędzy poszczególnymi punktami węzłowymi może być różna. Od liczby występujących rozbić zależy ilość wariantów jakie występują na trasie i jest ona wynikiem podniesienia do potęgi drugiej (przy dwóch pętlach) lub potęgi trzeciej (przy trzech pętlach) ilości rozbić występującej na trasie. Przykład - trasa 2 pętle 6 rozbić = 26 = 64 warianty, lub trasa 3 pętle i 4 rozbicia = 34 = 81 wariantów. Przedostatni i ostatni punkt kontrolny powinny być takie same na każdej pętli. Jest to o tyle istotne, że na każdą następną pętle zawodnicy muszą wyruszyć z tego samego punktu, a po pokonaniu wszystkich pętli przekroczyć linię mety. Dlatego ostatni punkt na poszczególnych pętlach musi znajdować się blisko startu i jednocześnie linii mety. Dojazd z ostatniego punktu na linię mety, musi być wytyczony w innym kierunku niż dojazd z tego punktu na linię startu. W celu ujednolicenia kierunku dojazdu zawodników na ostatni punkt kontrolny najwygodniej jest zastosować w jego pobliżu taki sam dla wszystkich pętli (punkt węzłowy), dzięki czemu mamy pewność, że na ostatni punkt wszyscy zawodnicy nadjadą z jednego kierunku. Zawodnicy po potwierdzeniu ostatniego punktu kontrolnego z ostatniej pętli mijają linię mety - do której jest oznakowany dojazd, a po podbiciu tego samego punktu podczas pokonywania wcześniejszych pętli udają się na miejsce startu w celu pokonania kolejnej pętli. Zawodnicy na starcie otrzymują wszystkie mapy (2 lub 3), spięte ze sobą i w takiej kolejności muszą pokonać trasę - począwszy od mapy, która jest jako pierwsza. Zastosowanie komputerowego kreślenia map pozwala nam na dokładne ich opisanie numeryczne (kolejny zestaw map oraz kolejna pętla np. 41/1, 41/2, 41/3) dzięki czemu organizator nie ma problemu z właściwym skompletowaniem map dla poszczególnych zawodników.

Organizacja w ten sposób zawodów powoduje znaczne zwiększenie widowiskowości, zapewnia takie same warunki atmosferyczne dla wszystkich zawodników, co jest bardzo istotne np. w przypadku wystąpienia opadów deszczu, skraca czas ich trwania i od razu na mecie wyłania zwycięzcę w poszczególnych kategoriach wiekowych.

Trasy w poszczególnych kategoriach wiekowych, start masowy, dwie pętle (mapa strona 25). Punkty węzłowe zaznaczone pogrubioną czcionką a w nawiasach rozbicia.  S - start, F - meta

Mapa zbiorówka ze wszystkimi punktami kontrolnymi
Trasy - dystans klasyczny, start masowy(2 pętle), mapa Lotnisko Góraszka

Budowa tras dla początkujących.

Budowniczy musi mieć świadomość tego, dla kogo wytycza daną trasę. Szczególnie, jeśli chodzi o zawodników początkujących należy uwzględnić fakt, iż nie wszyscy zawodnicy są tacy sami. Występują u nich znaczne różnice w doświadczeniu nabytym podczas wcześniejszych treningów i startów, różnią się umiejętnościami nawigacyjnymi. Trasa musi być tak zbudowana, aby pokonujący ją zawodnik zawsze wiedział, gdzie się znajduje, a więc prowadzimy trasę po drogach występujących na mapie, które z łatwością mogą być odczytane przez zawodnika pokonującego trasę. Zawodnik początkujący musi czuć się w lesie pewnie, nie powinien się bać, zawsze łatwo może znaleźć punk wyjściowy. Samo zaś usytuowanie punktu kontrolnego na trasie powinno być w miejscach ewidentnych np. rozwidlenie lub skrzyżowanie dróg. Ważnym elementem szczególnie dla kategorii K/M-12 jest to, aby pomiędzy punktami kontrolnymi występowało jak najmniej skrzyżowań i rozwidleń dróg, a dojazd do punktu kontrolnego był ewidentny.

Organizator wybierając teren, w którym mają się odbyć zawody dla początkujących powinien zwrócić uwagę na następujące elementy:

•    zawody należy przeprowadzić w takim miejscu, które ograniczają następujące elementy terenu: drogi, pola, rzeki, tory kolejowe itp. Elementy te gwarantują nam to, że żaden z uczestników zawodów nie powinien wyjechać poza teren ich rozgrywania,
•   teren zawodów powinien być stosunkowo prosty, zawierający dużą sieć dróg i wyraźnych szczegółów terenowych, las przebieżny, stosunkowo płaski itp.,
•    mapa musi być dobrze zrobiona oraz zawierać legendę wyjaśniającą wszystkie znaki topograficzne znajdujące się na mapie,
•    na mapie musi być wydrukowana w widocznym miejscu jej skala oraz cięcie warstwicowe,
•    południki muszą mieć strzałki północy,
•   trasa na mapie musi być bardzo dokładnie wykreślona.

W Polsce oraz kilku innych krajach rozgrywane są zawody pod nazwą scorelauf. Ta forma zawodów jest bardzo popularna zwłaszcza w Czechach. W Polsce do 2007 roku rozgrywane były Mistrzostwa Polski na tym dystansie, jednak ze względu na nomenklaturę przyjętą przez Międzynarodową Federację Orientacji Sportowej (IOF) dystans ten nie znalazł się w jej wykazie. Podczas organizacji tego typu zawodów można robić zarówno start interwałowyjak i masowy, gdyż zawodnicy wybierają różne warianty pokonania trasy. Zawody na tym dystansie można rozgrywać używając map w skali 1:10 000, 1:15 000, 1:20 000. Długości tras są podobne do tych jakie mamy na dystansie klasycznym. Zasady rozgrywania zawodów lub treningu w tej formie polegają na tym, że zawodnik ma naniesione na mapie wszystkie punkty kontrolne wraz z ich oznaczeniem kodowym, ale nie są one ponumerowane, ani połączone ze sobą. Zadaniem zawodnika jest potwierdzenie swojej obecności na wszystkich punktach kontrolnych, które ma wyrysowane na mapie w dowolnie wybranej przez siebie kolejności. Zadaniem zawodnika (na linii startu) po otrzymaniu mapy jest samodzielne wybranie optymalnego (najkrótszego) wariantu pokonania całej trasy. W tym celu organizator na starcie powinien zapewnić flamaster lub inny kolorowy pisak do wykreślenia połączeń PK przez zawodnika w takiej kolejności w jakiej chce on je potwierdzać. Nie ma jednak obowiązku korzystania z tego rodzaju udogodnień i niektóre osoby pokonują trasę dzięki umiejętności zapamiętywania przebytej trasy i punktów kontrolnych, które już potwierdzili. Jest, to jednak dość ryzykowne i czasami się zdarza, że zawodnik potwierdza dwa razy ten sam punkt kontrolny, co nie jest błędem, ale powoduje stratę czasu. Bywają też sytuacje w których zawodnik zapomina potwierdzić jakiś punkt kontrolny, co już powoduje jego dyskwalifikację. Dlatego dobrze jest przed wyruszeniem na trasę zaznaczyć sobie na mapie schemat kolejności jej pokonania. W trakcie pokonywania trasy zawodnik może skorygować swoje wcześniejsze plany pokonania trasy.

Scorelauf jest też bardzo dobrą formą treningu dla zawodników, wymagającą od nich dodatkowych umiejętności wyboru optymalnej trasy.

Na stronie 39 mapa z zawodów w formie Scorelauf ze wszystkimi punktami kontrolnymi, a poniżej podane kody punktów kontrolnych dla poszczególnych kategorii wiekowych. Zawodnicy w poszczególnych kategorach wiekowych otrzymują na starcie mapę, tylko z tymi punktami kontrolnymi, które muszą odnaleźć w terenie.

Wykaz punktów kontrolnych do potwierdzenia przez zawodników w poszczególnych kategoriach wiekowych, dystans scorelauf. Mapa na stronie 39.

©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.

Wyprawy rowerowe razem z Grupa Media Informacyjne są bardzo interesującą formą spędzania czasu. Jest to bardzo aktywna forma wypoczynku, podczas której można w naturalny sposób obcować z natura. Jest to sport, który nie wymaga wielu nakładów finansowych. Obecnie powstaje wiele tras i ścieżek rowerowych. Stopień trudności mozna dobierać w zależności od Naszego przygotowania.